Projektanci zostali nagrodzeni za nowatorskie rozwiązanie wykorzystujące naturalne położenie obiektu w pobliżu rzeki i wykorzystanie jej jako górnego źródła ciepła, zmniejszając tym samym wpływ budynku na środowisko.
Nowoczesny i nietuzinkowy obiekt Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, zaprojektowany przez Studio Architektoniczne „Kwadrat” wraz z zespołem firm branżowych, niewątpliwie jest jednym z ciekawszych i znaczących punktów na mapie atrakcji turystycznych i poznawczych Trójmiasta. Plac przy pochyłej wieży, w zamyśle architektonicznym miał pozostać „czysty” w swojej formie, dlatego też w jego obrębie nie można było projektować żadnych urządzeń technicznych. Dla projektantów wentylacji i klimatyzacji ogromny obiekt Muzeum stanowił nie lada wyzwanie.
Muzeum jest zlokalizowane w Gdańsku, tuż nad brzegiem Motławy. Budynek ma część podziemną, sięgającą 14 m poniżej terenu oraz część nadziemną wysokości do 40 m. W części podziemnej, blisko 7 tys. m2 zostało przeznaczonych na potrzeby wystaw muzealnych. Ponadto znajdują się tam pomieszczenia magazynowe, pracownie konserwacji zbiorów, sala kinowa, hole z kasami i pomieszczenia techniczne oraz dwupoziomowy garaż podziemny.
Część nadziemną stanowi zlokalizowana w centralnej części placu pochyła wieża oraz posadowiony obok budynek administracyjno-biurowy. W wieży zlokalizowano bibliotekę, salki edukacyjne i konferencyjne oraz – na dwóch górnych kondygnacjach – restaurację z zapleczem kuchennym. Ściany zewnętrzne wieży są pochylone pod rożnymi kątami. Jedna z nich została zaprojektowana jako ściana podwójna – w jej wnętrzu przewidziano miejsce na przewody wentylacyjne. Ze względu na specyfikę pochyłej ściany, przewody te były układane wraz z postępami budowy, tj. razem z wylewaniem żelbetowej podwójnej ściany.
W budynku Muzeum zaprojektowano wiele odrębnych systemów wentylacji i klimatyzacji, obsługujących określoną grupę przestrzeni funkcjonalnych. Założeniem była bardzo duża energooszczędność w eksploatacji budynku oraz ograniczenie do niezbędnego minimum elementów wyposażenia technicznego w otoczeniu nadziemnej bryły obiektu, w wyniku tego powstały niestandardowe rozwiązanie w zakresie HVAC.
W pomieszczeniach o dużej kubaturze, w których może przebywać duża liczba osób, takich jak sale wystaw stałych i czasowych, sala konferencyjna i kinowa, duże hole, zaprojektowano klimatyzację centralną z funkcją zmiennego stopnia recyrkulacji i dogrzewania powietrznego. Zapewnienie temperatury dyżurnej zrealizowane jest przez ogrzewanie płaszczyznowe.
W salkach konferencyjnych, pomieszczeniach edukacyjnych oraz wybranych pomieszczeniach biurowych zaprojektowano systemy wentylacji nawiewno-wyciągowej z indywidualnymi układami chłodzenia wykorzystujące klimakonwektory. Pomieszczenia magazynów zbiorów muzealnych są obsługiwane przez lokalne szafy klimatyzacji precyzyjnej.
Czerpnie i wyrzutnie powietrza to jedyne elementy wentylacji widoczne z poziomu terenu. Zostały rozmieszczone na obrzeżach placu. Stanowią detale architektoniczne w formie wielu, blisko siebie skupionych wieżyczek i nie budzą skojarzeń z funkcją czysto techniczną.
Ze względu na bliskość Motławy, która sama w sobie stanowi idealne źródło ciepła zimą oraz chłodu latem, oraz z powodu braku możliwości lokalizowania urządzeń technicznych typu skraplacze powietrzne ponad poziomem terenu, źródłem chłodu dla klimatyzacji i częściowo ciepła technologicznego dla nagrzewnic w centralach wentylacyjnych są zespoły dwóch agregatów chłodniczych wody lodowej oraz agregat z pompą ciepła woda-woda. Ten agregat może być wyłączany w okresie zimowym i przejściowym. Zimna woda technologiczna za pomocą wymiennika jest pozyskiwana bezpośrednio z Motławy, tworząc tzw. układ free-coolingu.
Nietypowe źródło chłodu dla Muzeum wykorzystuje specjalne agregaty chłodnicze ze skraplaczami chłodzonymi wodą rzeczną o bardzo dobrych współczynnikach EER. Sama instalacja wody lodowej to rozwiązanie standardowe. Natomiast część związana z obiegiem wody rzecznej była skomplikowana technicznie oraz wymagała szeregu zabiegów. Konieczne było uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego na pobór i zrzut wody do rzeki i uzgodnienia z Urzędem Morskim w Gdyni, Wydziałem Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku oraz projektem nabrzeża w tym rejonie.
Wykonano specjalistyczny projekt hydrologiczny, obejmujący konstrukcję ujęcia i zrzutu oraz studni zlokalizowanych w nabrzeżu, a także rurociągów przesyłowych, transportujących wodę rzeczną do głównej maszynowni chłodniczej. Obliczenia termiczno-przepływowe i analizy musiały wykazywać spełnienie warunków właściwego korzystania ze środowiska oraz brak istotnego wpływu na środowisko przez system chłodniczy. Wszystkie trudności udało się pokonać i w rezultacie powstało ciche i ekonomiczne źródło chłodu dla instalacji klimatyzacyjnych o szczytowej mocy 1,6 MW, a także źródło ciepła, pokrywające w części zapotrzebowanie tej energii dla kompleksu Muzeum.
Największym wyzwaniem w tym projekcie była dla mnie presja czasowa. Stworzenie harmonogramu prac wewnątrz pracowni w korelacji z postępem prac innych branż, wymiana informacji oraz szybkie rozwiązywanie problemów. Tak, to było wielkie wyzwanie.
Najbardziej zadowolony jestem z efektu końcowego, a także ze świetnych relacji w czasie budowy z inżynierem budowy, inspektorami branżowymi i oczywiście brygadami montażowymi.
Nową umiejętnością, której nauczyłem się w trakcie pracy nad tym zadaniem to przekonanie, że nawet najtrudniejsze zadania techniczne są do rozwiązania. W tym projekcie były dwa takie zadania. Zaprojektowanie techniki HVAC przy braku przestrzeni technicznej w terenie i na dachu (bo dachu praktycznie nie ma) oraz bardzo skomplikowana geometria ścian w wieży. Do tych rozwiązań potrzebna była praca w sketchupie, który dla mnie był nowością.